Kredyty i pożyczki nie są złymi produktami finansowymi pod warunkiem, że klient zaciąga je na uczciwych zasadach, a potem ma z czego spłacać raty. Jeżeli nie może sobie z tym poradzić wpada w pętlę zadłużenia, a wierzyciel zaczyna upominać się o pieniądze. Efektem tych działań mogą być telefony z firm windykacyjnych mające na celu odzyskanie długu i wreszcie egzekucja komornicza.
Tak wygląda dość powszechny scenariusz, gdy dłużnik nie spłaca na czas zaciągniętych zobowiązań finansowych. Dlatego jeżeli masz długi i spodziewasz się problemów, warto żebyś na początku „chłodnym okiem” ocenił swoją sytuację.
Zadaj sobie pytania o to, ile i komu jesteś winien
Przede wszystkim musisz mieć pełną świadomość tego, ile wynoszą Twoje długi, u kogo je zaciągnąłeś i jak bardzo przekroczyłeś terminy spłat. Następnie zastanów się, czy jest jakakolwiek szansa na to, że wierzyciel zrozumie Twoje trudne położenie i np. rozłoży spłatę na dłuższy okres.
Bez konkretnej odpowiedzi na te pytania, nie będziesz mógł wybrać rozsądnej strategii dalszych działań. Jako dłużnik powinieneś też bardzo dobrze znać swoje prawa i obowiązki.
Pamiętaj, do czego masz prawo jako dłużnik
1. Masz prawo do pełnej informacji na temat swojego zadłużenia
Nie może być tak, że wierzyciel mówi Ci, ile jesteś mu winien, ale nie wskazuje na poparcie swoich słów żadnych dokumentów. Wierzyciel powinien udostępnić Ci pełną dokumentację dotyczącą sprawy, ze szczególnym uwzględnieniem wysokości zobowiązania, a także odsetek i terminów płatności rat. Co za tym idzie, masz prawo żądać od wierzyciela okazania dokładnej historii Twoich dotychczasowych wpłat.
Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości co do zasadności roszczeń wierzyciela, masz prawo do tego, aby poradzić się prawnika. Warto skonsultować z nim np. kwestię odsetek od pożyczki lub kredytu - może się bowiem okazać, że są one zbyt wysokie.
Pamiętaj o tym, że jeżeli cokolwiek budzi Twoje wątpliwości, masz prawo wyjaśnić je z wierzycielem. Nie unikaj go, ale także nie daj się zastraszyć. Wierzyciel nie ma możliwości, żeby bez Twojej zgody (lub zgody sądu i za pośrednictwem komornika) w legalny sposób odzyskać pieniądze. Aby ktokolwiek mógł zająć Twoje oszczędności w banku lub inne składniki majątku, potrzebny jest wyrok sądu oraz komornik. Wierzyciel powinien też rzeczowo i jednoznacznie wskazać z czego wynika zadłużenie, w szczególności, jeśli dolicza jakiekolwiek własne należności poza kwotą główną i odsetkami np. opłaty windykacyjne, kary umowne itd. Masz prawo do pełnej informacji w tej kwestii.
2. Masz prawo do prywatności
Wierzyciel lub windykator nie może nachodzić Cię w domu, zakładzie pracy, wydzwaniać do znajomych, bądź zaczepiać Cię na ulicy. Jeśli tego typu sytuacje się wydarzą, mogą zostać uznane za czyny karalne.
Masz również prawo do ochrony swojego dobrego imienia, a także tajemnicy dotyczącej Twoich finansów. Nikomu nie wolno więc rozpowszechniać informacji na temat Twojej sytuacji, ani o nią pytać. Nikt nie ma prawa przekazywać informacji dotyczących Twoich zobowiązań finansowych nawet najbliższej rodzinie - wyjątkiem są w tym przypadku ewentualni poręczyciele Twojego kredytu.
3. Masz prawo samodzielnie decydować, które długi spłacasz jako pierwsze
Może to brzmieć nieco banalnie, ale warto podkreślić, że jeżeli wpadniesz w spiralę zadłużenia, to tylko do Ciebie należy decyzja i plan, jak wydostać się z kłopotów. Możesz radzić się w różnych osób, ale ostatecznie Ty decydujesz o tym, jak będziesz regulować swoje długi, a więc np. która rata będzie dla Ciebie najważniejsza, gdy z określonej sumy pieniędzy nie będziesz w stanie spłacić jednocześnie raty kredytu hipotecznego i np. szybkiej pożyczki. Należy jednak pamiętać, że w przypadku, kiedy z wielu długów będziesz spłacać tylko jeden, a pozostały majątek nie wystarczy na zaspokojenie żądań innych wierzycieli, możesz się narazić na zarzuty pokrzywdzenia ze strony pozostałych wierzycieli (co w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do wyroku karnego). Dlatego decyzje o spłatach wierzytelności należy podejmować rozważnie.
4. Masz prawo do sądu
Sąd to instytucja państwowa, której nie należy się bać. Wbrew pozorom, jest nie tylko od tego, by skierować do Ciebie komornika.
Jeżeli uważasz, że wierzyciel próbuje Cię oszukać, masz prawo wnieść sprawę do sądu. Do tej instytucji możesz też zwrócić się, by złożyć skargę na działania komornika. Nawet jeśli sąd na posiedzeniu, o którym nie miałeś pojęcia, wydał decyzję o egzekucji Twojego długu, masz prawo złożyć zażalenie na tę decyzję.
Wreszcie, gdy Twoja sytuacja finansowa stanie się fatalna i nie będziesz w stanie poradzić sobie z długami, masz prawo do tego, by zwrócić się do sądu o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Może też dojść do sytuacji, w której windykator będzie łamał prawo (np. naruszając Twoją prywatność) - wówczas także mogą Ci pomóc instytucje państwowe takie jak policja i prokuratura, do których zawsze możesz złożyć doniesienie.
5. Masz prawo domagać się przestrzegania terminów spłat
Jeśli spłacasz dług w ratach (np. pożyczkę), albo jeśli udało Ci się zawrzeć porozumienie z wierzycielem o spłacie w ratach, wierzyciel nie może domagać się spłat wcześniej. Wyjątkiem są sytuacje wskazane w umowie/ugodzie, w których można rozwiązać porozumienie o spłacie ratalnej.
Pamiętaj, jakie obowiązki ciążą na Tobie, gdy masz długi
1. Zobowiązania trzeba spłacać
Jeżeli pożyczasz od kogoś pieniądze, to powstały dług będziesz musiał oddać razem z ustalonymi wcześniej odsetkami. Twoim obowiązkiem jest spłata rat w określonych w umowie terminach i wysokości. Jeżeli nie będziesz tego robić, wierzyciel (np. bank) ma prawo wyciągać z tego tytułu konsekwencje na podstawie umowy, którą podpisałeś - czyli np. naliczyć odsetki karne lub zażądać spłaty całości kredytu. Ta zasada przestaje obowiązywać tylko w wyjątkowych sytuacjach takich jak przedawnienie zobowiązania czy ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Gdy Twoja sprawa trafi do komornika, obowiązek spłaty zobowiązania nie znika. Jeżeli nie chcesz, by komornik prowadził postępowanie egzekucyjne, powinieneś wpłacić mu albo wierzycielowi całość zobowiązania razem z kosztami komorniczymi. Wówczas postępowanie zostanie od razu zamknięte.
2. Masz obowiązek współpracować z komornikiem
O ile firmy windykacyjne mają bardzo ograniczone możliwości aby zgodnie z prawem ścigać Cię za długi, to uprawnienia komornika sądowego są już bardzo szerokie.
Generalnie Twoim obowiązkiem jest współpraca z komornikiem. Nie możesz się przed nim chować. Nie możesz też ukrywać swojego majątku, przekazywać go innym lub niszczyć. Współpraca z komornikiem oznacza również, że masz obowiązek odbierać od niego wezwania, pisma oraz udzielać wyjaśnień w swojej sprawie. Masz także obowiązek informować go o każdej zmianie miejsca pobytu przez okres dłuższy, niż miesiąc.
